PAROSMIA NEDİR?

Sevgili AGUBioGen takipçileri, herkese öncelikle iyi pazarlar dileriz. Umuyoruz hepiniz afiyettesiniz. Bu hafta sizlere bir başka okuması güzel derleme ile geldik. Yazarlarımızdan Abdullah Gül Üniversitesi Biyomühendislik bölümü 1. sınıf öğrencisi Ayşegül Öztürk, bizlere hayatımızı baştan aşağı değiştiren COVID-19 ile alakalı, ilginç derleme hazırlamış, daha fazla detay vermek istemiyoruz, heyecanı içinde kalsın. Umarız okurken çok keyif alırsınız…

 

COVID-19’un belirtileri arasında tat ve koku kaybı olduğunu duymuşsunuzdur. Peki, koku bozukluğu? Parosmia, koku alma duyusunda oluşan bozukluklar olarak tanımlanıyor.

 Koku ve tat kaybı COVID-19 belirtileri arasında oldukça bilindik olsa da, uzamış COVID-19 belirtilerinden biri olan parosmia da son zamanlarda artış göstermiştir. Burnumuzdaki koku alma duyu hücreleri, koku oluşturan kimyasal bilgileri beynimize iletir. Beynimizin ön kısmının altında bulunan koku soğanları ise bu hücrelerden aldığı bilgilerle beynimize koku hakkında bir sinyal verir. Koku alma duyu hücrelerinin hasar görmesi halinde, kokuların algılanması ve beynimize ulaşma şekli değişebilir. Genel olarak bakacak olursak koku almada oluşan bu bozukluklar iki durumda inceleniyor. Eğer aldığınız kokular hatırladığınızdan farklı kokuyorsa parosmia, ortamda koku alacağınız bir molekül yoksa ve buna rağmen olmayan bir “hayalet” koku algılıyorsanız phantosmia olarak tanımlanıyor. 

Parosmia yaşayan kişilerden edinilen bilgilere göre genellikle her koku aynı algılanıyor ve bu kokular ya çürük ya yanık ya da petrol gibi kokuyor ama yine de tanımlanamayacak kötü bir koku olduğu söyleniyor. Örneğin, güzel kokulu bir bitki çayı içeceğinizi düşünün, bu çayı kokladığınızda beyniniz çürümüş et gibi bir koku algılayabilir. 

Parosmia, COVID-19 ile beraber daha çok duyulmasına rağmen koku reseptör hücrelerinin bir virüs veya başka bir sağlık durumu nedeniyle hasar görmesi durumunda ortaya çıkıyor. Ayrıca edinilen bilgilere göre parosmia, burundaki reseptör hücreleri hasar gördükten sonra sinirlerin kendini iyileştirmesinden kaynaklandığı da söyleniyor.

Aşağıdaki durumlar parosmia nedenleri arasında listeleniyor:

  • Soğuk algınlığı gibi üst solunum yolu ve sinüs enfeksiyonları
  • Kafa travmaları
  • Bazı toksinler ve ilaçlar
  • Temporal lob adı verilen beynin bölümündeki nöbetler
  • Epilepsi
  • Beyin tümörü
  • COVID-19
  • Burun ameliyatları 

 

Parosmia “idiopathic” -kendiliğinden olarak bazı insanlarda görünen, aynı durumdaki bazı insanlarda görünmeyen- bir rahatsızlık olarak tanımlanıyor ve tam olarak neden ve nasıl olduğu bilinmiyor, bu yüzden de belli bir tedavisi yok. 

Parosmia, tipik olarak kalıcı bir durum değildir. Buna sebep olan durumlara ve kişiden kişiye göre parosmianın etkisi değiştiği gibi iyileşme süresi de 1 haftadan 3 yıla kadar değişebiliyor. Hastaların genellikle kademeli olarak iyileştiği görülmektedir. 

Koku alma duyu hücreleri, yaşam boyunca yenilenme konusunda büyük bir yeteneğe sahiptir ve yenilenmeleri 30-60 gün sürebilir (Neural Regen Res, 2018). Bu yüzden tedavi olmaya gerek kalmadan zamanla kendilerini onarırlar. Hızlı bir iyileşme süreci için birçok kaynak koku egzersizi öneriyor. Hastaların bilinçli olarak günde iki kere en az dört kokuyu koklamaları ve beyne tekrardan bu kokuları hatırlatmaları ile koku egzersizleri yapılarak iyileşme süreci hızlandırılabilir.

 

Kaynakça

  • Parosmia. (2021, March 28). In Wikipedia.  

https://en.wikipedia.org/wiki/Parosmia

  • Parosmia post COVID-19: an unpleasant manifestation of long COVID syndrome. BMJ. (2021).  

https://pmj.bmj.com/content/early/2021/03/31/postgradmedj-2021-139855

Beecher K, St John JA, Chehrehasa F. Factors that modulate olfactory dysfunction. Neural Regen Res [serial online] (2018). http://www.nrronline.org/text.asp?2018/13/7/1151/235018

Yazar: Ayşegül Öztürk